Güven Bana yarışmasında sorulan kültür-sanat içerikli sorular, izleyicilerin bilgi dağarcığını sınarken, aynı zamanda Türk sanat tarihinin önemli eserlerini gündeme taşıyor. Yarışmada yöneltilen ve sosyal medyada da geniş yankı uyandıran sorulardan biri de şu oldu:
"Osman Hamdi Bey’in bugün Pera Müzesi’nde sergilenen ‘Kaplumbağa Terbiyecisi’ adlı tablosunda hangisinden kaçar adet resmedilmiştir?"
Cevabı hem sanat tarihiyle ilgilenenler hem de tabloyu detaylı incelemiş olanlar hemen bilebilir; ancak yüzeysel bilgiye sahip olanlar için düşündürücü bir soru. İşte sorunun cevabı ve kapsamlı açıklaması...
Soru ve Şıklar
Soru:
Osman Hamdi Bey’in bugün Pera Müzesi’nde sergilenen “Kaplumbağa Terbiyecisi” adlı tablosunda hangisinden kaçar adet resmedilmiştir?
A: 4 kaplumbağa, 2 adam
B: 4 kaplumbağa, 1 adam
C: 5 kaplumbağa, 2 adam
D: 5 kaplumbağa, 1 adam
Doğru cevap: D – 5 kaplumbağa, 1 adam
Tablonun Sanatsal ve Tarihsel Arka Planı
Osman Hamdi Bey’in 1906 yılında tamamladığı bu ikonik eser, yalnızca Türk resim sanatı açısından değil, Doğu-Batı sentezinin sanata yansıması bakımından da büyük önem taşır.
“Kaplumbağa Terbiyecisi”, Osmanlı döneminin modernleşme süreci, birey ve toplum ilişkisi, sabır, eğitim ve ironi gibi pek çok sembolik katman içerir.
Eser, günümüzde İstanbul Beyoğlu’nda bulunan Pera Müzesi’nde sergilenmektedir ve sanatseverlerin yoğun ilgisini çeken başyapıtlardan biridir.
Tabloda Neler Görülür?
Tablonun merkezinde, geleneksel kıyafetler giymiş bir adam figürü yer alır. Bu figür, bizzat Osman Hamdi Bey’in kendisidir ve bir nevi oto-portre niteliği taşır. Figürün üzerinde kırmızı bir cübbe, başında ise uzun bir sarık vardır. Elinde bir ney taşır, sırtında ise def gibi bir müzik aleti veya obje asılıdır.
Bu adam, etrafına toplanmış beş adet kaplumbağayı izlemektedir. Kaplumbağalar yerde dağınık biçimde yerleştirilmiştir ve figürün sabırla onları izlediği bir an tasvir edilmiştir. Her bir kaplumbağa detaylı işlenmiştir ve tabloya adeta canlılık katmaktadır.
Tabloda Yer Alan Unsurlar:
-
1 adam (terbiyeci)
-
5 kaplumbağa
-
İç mekân (bir Osmanlı yapısı), taş zemin, niş detayları
-
Sarı, kahverengi ve kırmızı ağırlıklı renk paleti
Neden 5 Kaplumbağa ve 1 Adam?
Tabloda figür sayısı Osman Hamdi Bey’in sembolizmini anlamak açısından oldukça önemlidir. Terbiyeci, Osmanlı toplumundaki reformcu aydınları, eğitici figürleri temsil eder. Kaplumbağalar ise, değişime karşı yavaş hareket eden toplumu simgeler.
Kaplumbağaların sayısının beş olması, toplumun çok sesliliğine ya da toplumsal katmanlara yapılan göndermeler olarak yorumlanabilir.
Adamın tek başına olması ise, bu değişim mücadelesinde bireyin yalnızlığına dikkat çeker. Bu yönüyle eser, sadece görsel bir anlatım değil, düşünsel bir eleştiri de barındırır.
Tabloda Neden İkinci Bir Adam Yok?
Şıklarda sıkça yer alan “2 adam” ifadesi, bazı izleyicilerde kafa karışıklığı yaratabilir. Ancak tabloda tek bir insan figürü vardır. Perspektifin etkisiyle figürün gölgesi ya da yansımaları göz yanılmasına neden olabilir. Ancak sanatsal incelemelerde ve resmi kaynaklarda da net olarak tek bir insan figürü olduğu belirtilmektedir.
“Kaplumbağa Terbiyecisi” Neden Bu Kadar Önemli?
Osman Hamdi Bey’in bu eseri, sadece bir sanat yapıtı değil, Osmanlı aydınının içsel çelişkilerini ve reform arayışlarını da temsil eden bir simge haline gelmiştir. Hem teknik anlamda Batı resim tekniğiyle yapılmış olması, hem de içerik olarak Doğu kültürüne ait sembollerle zenginleştirilmiş olmasıyla Doğu-Batı sentezinin nadide örneklerinden biri olarak görülmektedir.
Tablonun mesajı zamanlar ötesidir: Eğitmek sabır ister, toplumu dönüştürmek ise zaman alır.