Efeler Belediyesi, Köprülü – Veysipaşa Mahallesi Hasır Pazarı’nda bulunan tarihi sokağa Aydınlı Milli Mücadele kahramanı Danişmentil İsmail Efe’nin heykelini yaptırdı. Heykeltıraşlar Mehmet Akkaya ve Kenan Tayanos tarafından yapılan heykel, 18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Zaferi’nin 106’ncı yıldönümünde düzenlenen törenle açıldı. Saygı duruşunda bulunulması ve İstiklal Marşı’nın okunması ile başlayan program, AYDANS Gençlik Spor Kulübü öğrencilerinin hazırladığı Aydın Yöresi Zeybek Gösterisi ile devam etti.
“AYDIN’DA TOP KULLANAN TEK EFE”
Törende konuşan Efeler Belediye Başkanı Mehmet Fatih Atay, “Türk Kurtuluş Savaşı’nda, Aydın Cephesi ve Kuva-yı Milliye denilince akla Demirci Mehmet Efe ve Yörük Ali Efe gelir. Bu iki ünlü Efe’den sonra Kurtuluş Savaşı’ndaki başarıları ve katkılarıyla ilk akla gelen diğer efeler Poslu Mestan Efe, Danişmentli İsmail Efe ve Gökçen Efe’dir” ifadelerini kullandı.
Danişmentli İsmail Efe’nin özgeçmişinden söz eden Atay, şöyle devam etti: “Danişmentli İsmail Efe 1878 yılında bugün Efeler ilçemizin bir mahallesi olan eski deyişle Aydın merkeze bağlı Danişment köyünde doğdu. Askerlik çağına geldiğinde silahaltına alındı. Uzun yıllar Osmanlı ordusunun topçu birliklerinde askerlik yaptı. İyi derecede top kullanmayı öğrendi. Danişmentli İsmail’in askerlik yılları Osmanlı Devleti’nin en çalkantılı ve en zor geçen yıllarına rastladı. Efe, bu yıllarda Balkan Savaşları’na katıldı. Birinci Dünya Savaşı başlayınca Çanakkale Cephesi’ndeki Gelibolu Muharebelerinde savaştı. Bu cephe kapanınca Yemen Cephesi’ne gönderildi. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasından sonra Cebel Topçu Eri olarak terhis edildi. Köyüne geldi, yerleşti, çok geçmeden de Aydın ve çevresi, Yunan Ordusu tarafından işgal edildi. İsmail Efe, mor cepkenini giydi, silahını yeniden eline aldı, beş kızanıyla Kuva-yı Milliye’ye katıldı. Batı Anadolu’nun diğer illerinden gelen diğer efe ve zeybeklerle birlikte Yunan Ordusu’na karşı düzenlenen baskınlara ve çete savaşlarına katıldı. Bu sırada Ankara’da kurulan TBMM’ye karşı ülkenin değişik yerlerinde iç isyanlar çıktı. TBMM Hükümeti’nin elinde bu isyanları bastıracak yeterli silahlı birlik yoktu. Aydın zeybeklerinden yardım istendi. Danişmentli İsmail Efe; Çanakkale Boğazı’nın doğusunda çıkan Aznavur Ahmet Ayaklanması, İstanbul Boğazı’nın doğusunda çıkan Bolu-Düzce Ayaklanması ve Konya çevresinde çıkan Delibaş Mehmet İsyanının bastırılmasında önemli rol oynadı. İç isyanlarının bastırılmasından sonra Aydın cephesine döndü. Yunan Ordusu’ndan ele geçirilen seri atışlı bir dağ topu, Danişmentli İsmail Efe’nin emrine verildi. Efe bu topu yunan askeri birliklerine karşı ustalıkla kullandı. Aydın savunmasında top kullanan tek efe olarak tarihe geçti.”
‘MİLİS BİNBAŞI’ RÜTBESİYLE ONURLANDIRILDI
Danişmentli İsmail Efe’nin 1921 yılında düzenli ordunun kurulmasından sonra kırk yaş üzerinde olduğu için er olarak orduya alınmadığını kaydeden Atay, “Efe de köyüne döndü, vatanın işgalinden kurtarılması ve Cumhuriyet’in ilanından sonra Efe’nin Kurtuluş Savaşı’ndaki yararlılıklarını unutmayan Mustafa Kemal Atatürk, Danişmentli İsmail Efe’yi Milis Binbaşı rütbesi vererek onurlandırdı. TBMM de Efe’yi Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirdi. Uzun süre köyünde yaşayan İsmail Efe yaşamının son yıllarında Aydın Merkeze yani Efeler ilçemize taşındı. Çarşı Karakol’un alt köşesindeki iki katlı binada esnaf olarak yaşadı. Binanın alt kısmını zahire alım satımı için dükkân olarak, üst katını da mesken olarak kullandı” dedi.
Atay, Danişmentli İsmail Efe’nin 4 Temmuz 1946 günü vefat ettiğini belirterek, “Hem Birinci Dünya Savaşı’nda hem de Kurtuluş Savaşı’nda yurdu ve milleti için canını ortaya koyan, büyük yararlılıklar gösteren Aydın’ın yiğit evladı Danişmentli İsmail Efe’nin anısını ölümsüzleştirmek istedik. Efeler Belediyesi olarak kahraman Efemizin adına yaraşır heykelini bir anıt olarak bugün burada sizlerle birlikte açmaktan büyük mutluluk duyuyorum. Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk, silah arkadaşları ve gazilerimizi saygı ve rahmetle anıyor, bize böyle güzel bir vatan bıraktıkları için anıları önünde bir kez daha saygı ve minnetle eğiliyorum. Işıklar içinde uyusunlar” değerlendirmesinde bulundu.
TORUNU DA AÇILIŞTAYDI
Köprülü – Veysipaşa Mahallesi Muhtarı Murat Aksoy ise mahallelerine böyle bir heykel kazandırdığı için Başkan Atay’a teşekkür ederek, “Mahallemize daha birçok yatırımın yapılacağını biliyorum. Başkanımızın hizmetlerinin ve başarılarının devamını diliyorum” dedi.
Törene yöresel kıyafetiyle katılan Danişmentli İsmail Efe’nin torunlarından Danişment Mahalle Muhtarı İsmail Efe, “Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere vatanı için şehit olan
Mehmetçiklerimizin ruhları şad, mekânları cennet olsun. Torunu olduğum için büyük gurur duyduğum Danişmentli İsmail Efe Yunan’a vatanı dar etmiş bir vatan kahramanıdır. Böyle önemli değerli unutmayıp, ilçemize kazandıran Efeler Belediye Başkanı Mehmet Fatih Atay ve çalışanlarına çok teşekkür ederim” görüşlerini aktardı.
Aydın Eski Eserleri Sevenler Derneği Başkanı Mehmet Özçakır da anlamlı bir günde böyle bir açılış yapılmasının kendisini çok mutlu ettiğini ve heyecanlandırdığını belirterek, yerel tarihe sahip çıkmanın önemini vurguladı.
Konuşmaların ardından günün anlam ve önemine ilişkin ‘Efelik’ temalı şiir okundu. Anıtın açılışını Başkan Atay, protokol üyeleri ve konuklarla birlikte gerçekleştirdi.
