"İkinci Efes" olarak da nitelendirilen Aizanoi Antik Kenti, sadece Anadolu'nun en sağlam Zeus tapınaklarından birine ev sahipliği yapmakla kalmıyor, aynı zamanda dünya tarihinde bir ilki barındıran yapılarıyla da arkeoloji dünyasında özel bir yer tutuyor.
Anadolu'daki En Sağlam Zeus TapınağıAizanoi'n
in kalbinde, şehrin ana tanrısı Zeus'a adanmış olan tapınak yer alıyor. Geniş bir sütunlu avlunun ortasında yükselen yapı, Anadolu'da günümüze en iyi şekilde ulaşmış Zeus tapınaklarından biri olarak kabul ediliyor. Yapının en dikkat çeken özelliklerinden biri, altında tonozlu bir odanın bulunmasıdır. Bu odanın, antik dönemde tanrıça Kibele kültüyle ilişkili ritüeller için kullanıldığı düşünülüyor.
Tapınağın bu ikili yapısı, Yunan tanrısı Zeus ile Anadolu'nun yerel ana tanrıçası Kibele'ye aynı anda tapınıldığını göstererek, kentteki kültürel sentezin somut bir kanıtını sunuyor. Bu özellik, Aizanoi'nin dini yapısını diğer antik kentlerden ayırıyor.
Antik Dünyanın Ticaret Merkezi: İlk Borsa Binası
Aizanoi'yi dünya tarihinde benzersiz kılan yapılarından biri de "Macellum" olarak bilinen ve dünyanın ilk borsası olarak tanımlanan ticaret pazarıdır. Yuvarlak yapının duvarlarında, Roma İmparatoru Diocletianus'un M.S. 301 yılında enflasyonla mücadele amacıyla yayınladığı tavan fiyatları kararnamesi yer alıyor. Bu yazıtlar, o dönemde satılan yüzlerce malın fiyatını listeliyor.
Taş duvarlara kazınmış bu listeler, bir kölenin ücretinden bir çift ayakkabının fiyatına, bir kilogram buğdaydan en kaliteli zeytinyağına kadar dönemin ekonomik hayatına dair doğrudan bilgiler içeriyor. Bu nedenle Macellum, sadece bir pazar yeri değil, aynı zamanda Roma ekonomisini anlatan paha biçilmez bir taş arşiv niteliği taşıyor.
Dünyada Benzeri Yok: Bitişik Tiyatro ve Stadyum
Aizanoi'nin mimari dehasını ortaya koyan en özgün yapı ise dünyada başka bir örneği bulunmayan birleşik tiyatro-stadyon kompleksidir. Yaklaşık 20 bin kişilik tiyatro ile 13 bin 500 kişilik stadyum, ortak bir sahne binasıyla birbirine bağlanmıştır. Bu tasarım, antik dünyanın hiçbir yerinde tekrarlanmamıştır.
Bu dâhiyane yapı sayesinde, alanın bir tarafında tiyatro oyunları ve sanatsal gösteriler yapılırken, diğer tarafında ise sportif müsabakalar ve gladyatör oyunları düzenlenebiliyordu. Bu kompleks, Aizanoi'deki sosyal yaşamın ne kadar gelişmiş olduğunu ve kent planlamacılarının mühendislik yeteneklerini açıkça ortaya koymaktadır.
