Tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım-GFE), eylül ayında hem yıllık hem de aylık bazda dikkat çekici bir artış sergiledi. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre endeksin yıllık artışı yüzde 34,6’ya yükselirken, aylık artış yüzde 2,16 olarak kaydedildi. Bu tablo, tarımdaki maliyet baskısının sürdüğünü gösteriyor. Özellikle üretimin en kritik kalemlerinde yaşanan yükseliş, çiftçilerin yeni sezon planlamalarında daha temkinli davranmasına yol açıyor.
Veriler, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerdeki fiyat artışının genel endeksin de üzerinde seyrettiğini gösterirken, bazı alt gruplarda aylık bazda gerileme dikkat çekti. Böylece eylül ayı, tarım maliyetleri açısından hem hareketli hem de farklı yönlerde değişimlerin yaşandığı bir dönem olarak öne çıktı.
Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerde maliyet artışı belirginleşti
Tarım-GFE’nin ana gruplarına bakıldığında, tarımda kullanılan mal ve hizmetler endeksi eylülde aylık yüzde 2,29 yükseldi. Bu artış, özellikle üretimin devamlılığı için zorunlu olan girdi kalemlerindeki baskının sürdüğünü gösteriyor. Yıllık bazda ise artış yüzde 36,01’e ulaşarak çiftçilerin mali yükünü ciddi biçimde artırdı.
Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetler grubunda da hareketlilik vardı. Bu grupta aylık artış yüzde 1,35 olarak hesaplandı. Yıllık artış ise yüzde 26,6’da kaldı. Uzun kuyruklu anahtar kelimelerden biri olan tarımda maliyet artışları bu dönemde özellikle gübre, yem ve tohum kalemlerinde daha belirgin bir şekilde hissedildi.
Alt gruplarda farklı yönlü hareket: Bazı kalemlerde düşüş var
Eylül ayı verileri, alt gruplar arasında büyük farklılıkların yaşandığını da ortaya koydu. Yıllık bazda artışın en düşük olduğu kalemler yüzde 17,4 ile tarımsal ilaçlar ve yüzde 20,7 ile bina bakım masrafları oldu. Buna karşın, veteriner harcamaları yüzde 56,97 ile dikkat çekici bir artışla listenin başında yer aldı. Gübre ve toprak geliştiriciler de yüzde 51,78 ile yüksek artış gösteren bir diğer grup oldu.
Aylık bazda ise tablo biraz daha farklıydı. Makine bakım masrafları yüzde 0,69 gerilerken, veteriner harcamaları da yüzde 0,89 düşüş gösterdi. Buna karşılık, tohum ve dikim materyalindeki yüzde 6,76’lık artış ile hayvan yeminde kaydedilen yüzde 2,27’lik yükseliş, üreticileri en çok zorlayan kalemler arasına girdi.
Tarımsal maliyet baskısı yeni sezona nasıl yansıyacak?
Tarım-GFE’nin eylülde gösterdiği artış, tarım sektörünün maliyet yönlü baskılarla karşı karşıya olduğunun bir göstergesi. Özellikle gübre, yem ve veterinerlik gibi temel üretim kalemlerinde yaşanan yükseliş, çiftçilerin yeni sezon maliyet hesaplarını doğrudan etkiliyor.
Uzmanlar, tarımsal girdi fiyatlarındaki bu eğilimin sürmesi halinde hem üreticinin hem de tüketicinin daha yüksek fiyatlarla karşılaşabileceği yorumunu yapıyor. Bununla birlikte, bazı alt gruplardaki düşüşlerin sınırlı da olsa bir dengeleme etkisi yarattığı da ifade ediliyor.