TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç, toprağın tüm canlıların yaşamı için taşıdığı hayati role değinerek şunları söyledi: “Kırsal alanları hızla yutarak büyüyen kentler toprağı yok ediyor. Oysa iklim krizi ve artan gıda ihtiyacı karşısında kentlerin dayanıklılığı, sağlıklı topraklara ve toprağın hayat verdiği yeşil alanlara bağlı.”
35 yılda İstanbul büyüklüğünde toprak kaybedildi
Vakıf verilerine göre:
Son 35 yılda dünya genelinde kentleşme iki kat arttı.
1990–2018 arasında dünyada bir buçuk Türkiye, Türkiye’de ise yaklaşık bir İstanbul büyüklüğünde alan yeni kent yapılarına dönüştü.
Bu durum, her gün dünyada 33 bin 170, Türkiye’de 667 futbol sahası büyüklüğünde toprağın betonla kaplanması anlamına geliyor.
Ataç, tarım alanlarının hızla daraldığını belirterek: “Kişi başına düşen tarım alanı son 30 yılda yüzde 50 azaldı. Tarım alanı kaybı durdurulsa bile mevcut araziler 20 yıl sonra artan nüfusu beslemekte yetersiz kalabilir.” dedi.
Tarım toprakları alarm veriyor: Gıda güvenliği tehlikede
Plansız kentleşme ve kontrolsüz yapılaşmanın, iklim krizinin yarattığı sıcak hava dalgaları, sel ve taşkın gibi riskleri artırdığını belirten Ataç, şu bilgileri paylaştı:
Bugün dünya nüfusunun yüzde 58’i, Türkiye nüfusunun ise yaklaşık yüzde 80’i kentlerde yaşıyor.
Tarımsal üretimi etkileyen yanlış uygulamalar nedeniyle Türkiye’nin tarım topraklarının %30’u verimliliğini kaybetmiş durumda.
Her yıl dünyada 75 milyar ton, Türkiye’de ise 642 milyon ton verimli üst toprak erozyonla yok oluyor.
Ataç, bu gidişatın sürmesi halinde 2050’ye kadar dünya tarım topraklarının yüzde 90’ının verimliliğini yitirebileceği, buna karşılık gıda ihtiyacının yüzde 50 artacağı uyarısında bulundu.
Kentlerde yeşil alan oranı yüzde 1’in altında
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre aşırı sıcaklıklar her yıl yüz binlerce insanın ölümüne yol açıyor. TEMA Vakfı, kentlerde toprağın hayat verdiği yeşil alanların sıcaklıkları belirgin şekilde düşürdüğünü vurguladı:
Bir ağacın gölgesinde sıcaklık 5–12°C daha düşük ölçülüyor.
Yoğun yeşil alanlara sahip kentler, çevrelerine göre ortalama 3°C daha serin.
Kişi başına düşmesi gereken yeşil alan en az 9 m², önerilen ise 50 m² olmasına rağmen Türkiye’de kentsel yeşil alan oranı yüzde 1’in altında.
“Toprağı merkeze alan planlama şart”
TEMA Vakfı Başkanı Deniz Ataç, toprağın korunması için acil adım atılması gerektiğini belirterek şöyle konuştu: “Toprağı kaybetmek yaşamı kaybetmektir. Suyumuzu, gıdamızı ve doğal varlıklarımızı kaybetmemek için toprağı merkeze koyan, bilime ve doğaya dayalı planlamalar yapılmalı. Bozulan toprakların iyileştirilmesi ve mevcut tarım alanlarının korunması için vakit kaybetmeden somut adımlar atılmalıdır.”
