Türkiye’nin kıyı ekosistemlerinde doğal olarak yetişen en nadir bitkilerden biri olan kum zambakları, bilinçsiz insan müdahaleleri ve çevresel baskılar nedeniyle ciddi bir tehlikeyle karşı karşıya. Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Başkanı Bahattin Sürücü, özellikle Efes Selçuk Pamucak sahilindeki kumulların, günübirlik ziyaretçiler ve motorlu araçlar yüzünden büyük zarar gördüğünü belirterek, bu değerli bitki türünün yok olabileceği uyarısında bulundu.
AKDENİZ’İN NARİN ÇİÇEĞİ KUM ZAMBAĞI
Kum zambağı (Pancratium maritimum), Akdeniz havzasına özgü, çok yıllık, soğanlı ve beyaz çiçekli bir bitki olarak biliniyor. Türkiye’de doğal ortamda yetiştiği bilimsel olarak kayıt altına alınan tek tür olan kum zambağı, özellikle yaz aylarında kıyı kumullarında görülüyor.
Didim Tavşanburnu Tabiat Parkı, Taşburun Limanı, Büyük Menderes Deltası ve Dilek Yarımadası Milli Parkı gibi alanlarda rastlanabilen kum zambağının en yoğun popülasyonu ise Efes Selçuk Pamucak sahilinde bulunuyor. Ancak bu doğal zenginlik, insan eliyle yok olma riskiyle karşı karşıya.
İNSAN BASKISI TAHRİBATI ARTIRIYOR
Sürücü’nün verdiği bilgilere göre, son yıllarda artan günübirlik ziyaretçi sayısı, çevre kirliliği, kontrolsüz kampçılık, ATV araçlarının geçişi ve koruma alanlarına yapılan izinsiz girişler bitkinin yaşam alanını tehdit ediyor. Kumulların hassas yapısı, üzerlerinde yapılan her fiziksel baskıya karşı duyarlı olduğu için küçük çaplı zararlar bile ekosistem bütünlüğünü bozabiliyor. Kum zambakları çiğnendiğinde ya da yerlerinden söküldüğünde tekrar yaşama şansı bulamıyor.
KORUMA ÖNLEMLERİ YETERSİZ KALIYOR
Efes Selçuk Belediyesi tarafından tesisler önünde yapılan ahşap ve tel çitlerle yürütülen koruma çalışmaları ne yazık ki bazı bilinçsiz ziyaretçiler tarafından sabote ediliyor. Çitlerin kırılması ve insanların bitki habitatına doğrudan müdahalesi, tüm koruma çabalarını boşa çıkarıyor. Sürücü, bu nedenle alanlara daha fazla bilgilendirme tabelası konulması, ahşap yürüyüş yolları inşa edilmesi ve ziyaretçilerin sürdürülebilir turizm bilinciyle eğitilmesi gerektiğini vurguluyor.
SADECE BİTKİLER DEĞİL, HAYVANLAR DA TEHDİT ALTINDA
Kum zambaklarının bulunduğu Pamucak sahilleri, sadece botanik açıdan değil, fauna açısından da büyük önem taşıyor. Son yıllarda bu kıyılarda Caretta caretta deniz kaplumbağalarının yuva yaptığı tespit edildi. Aynı zamanda alan, göçmen kuşlar için de önemli bir geçiş ve konaklama noktası. Bu nedenle kumulların korunması, çok sayıda canlı türünün geleceği açısından hayati değer taşıyor.
EKOLOJİK MİRAS İÇİN ORTAK MÜCADELE ŞART
EKODOSD Başkanı Sürücü, bu eşsiz kıyı ekosisteminin korunması için yalnızca yerel yönetimlerin değil, aynı zamanda çevre gönüllülerinin, sivil toplum kuruluşlarının ve vatandaşların da sorumluluk alması gerektiğini ifade etti. Bilinçli ziyaretçi profili oluşturulması, etkin denetim mekanizmalarının kurulması ve doğaya saygılı turizm anlayışının geliştirilmesi gerektiğinin altını çizdi. Aksi takdirde, Türkiye'nin doğal mirası olan kum zambaklarının geleceği büyük bir tehdit altında kalacak.
