Baharın müjdecisi olarak bilinen, sıcaklıkların artması olayına ‘cemre’ ismi veriliyor. Cemre olayında havanın aşağıdan değil de yukarıdan aşağıya doğru ısındığı ifade edilir.
Cemre önce havaya, sonra suya en son olarak da toprağa düşer. Cemrenin kelime karşılığı kor halindeki ateş olarak bilinir. Diğer bir anlamı ise Müslümanların hac sırasında Mina vadisinde attığı taşlardan meydana gelen yığın demektir. Şairlerin cemre zamanlarında baharın gelmesi üzerine önemli kişilere yazdıkları övgü şiirleri de Cemreviye olarak isimlendirilir.
İlkbahardan önce birer hafta arayla havaya, suya ve toprağa düşen cemre, ısıtıcı gücü ile sıcaklığın yükselmesine sebep olur.
*****
Cemre ismiyle adlandırılan günlerin bazı kaynaklara göre, takvim klimatolojisine nasıl girdiği henüz bilinmiyor. Cemreler, yılın 180 gün süren soğuk yarısı olarak ayırt edilen Kasım döneminin 100. Gününden sonra, sıcaklığın yükselmesiyle gözlem birikimini, kora benzetilen bir enerji kaynağıyla açıklama düşüncesinden kaynaklandığı söylenir.
Birinci cemre 19-20 Şubat’ta havaya, ikincinin 26-27 Şubat’ta suya, 5-6 Mart tarihlerinde de toprağa düşeceği söylenir.
Bu durumda dün itibariyle ilk cemre havaya düşmüş oluyor. Baharı müjdeleyen cemrenin kalan ikisi de birer hafta arayla düşecek.
ÜÇ YILDIZ
Kimi esere göre Cemre üç yıldızdan ibarettir. Bunlar sıra ile tarf, hen’a ve cephe yönünde ve bunlara cemre denilmesinin sebebi parlak ve bir çeşit kırmızılığa meyilli olmalarıydı. Düştüğü denilmesi de gruba meyilleri anlamında kullanılıyordu. Şöyle ki Şubat’ın yedinci günü (miladi 21) güneşin doğumunda öğleye kadar olan vakitte guruba temayül edince suda ısınma meydana gelir. Şubat’ın on dördüncü (miladi 28) sabahında guruba başlayınca havada ısınma belirtileri görülür. Şubatın yirmi birinci (miladi Mart 7) burç vakti toprakta ısınma meydana gelirmiş. Bu nedenle ilkine “cemre-ül-ma” ikinciye “cemre-ül-hava”, üçüncüsüne de “cemre-üttürab” denilmiş. (1)
KASIM – HIZIR
Eskiler seneyi Kasım (kış) ve Hızır (yaz) olmak üzere yılı ikiye ayırırlarmış. Kasım 180, Hızır 186 gün sürermiş. Kasım günleri 8 Kasım’da başlarmış. Kasımın kırk altısında, kırkgün anlamına gelen erbain, seksen altısında elli gün anlamına gelen hamsin girer ve böylece kışın en soğuk zamanları sayılan doksan gün geçmiş olurmuş. Kasımın 105’inde (19-20 Şubat) birinci cemre havaya; 112’sinde (26-27 Şubat) ikinci cemre suya, 119’unda (5-6 Mart, Şubatın 29 çektiği dört senede bir 5 Mart’ta) üçüncü cemre toprağa düşer. Buna göre de önce havanın, sonra suyun, sonra da yerin ısındığı kabul edilirmiş. (2)
Kuraklık sorunu olmadan, sıcakların ve yağmurların dengeli seviyede gideceği bir yıl olsun 2025.
Sağlıkla kalın…
Kaynak:
(1) – (2): Bilkent Üniversitesi-Cemre
