Türkiye’nin önemli, Ege Bölgesi’nin ise en büyük pamuk üretim merkezi olan Aydın’ın Söke ilçesinde pamuk üreticileri zor günler yaşıyor. Coğrafi işaretli Söke pamuğunda hasat yeni başlarken, üreticiler hem düşük fiyatlardan hem de artan maliyetlerden şikâyetçi.
Söke Ziraat Odası Başkanı ve pamuk üreticisi olan Mustafa Tanyeri, bu yılki hasadın umut verici başlamadığını belirterek, “Hasat yeni başladı. 3-4 gün önce yağmur yağdı. Geçen haftaki yağmurda önce yapılan hasatlarda bazı arazilerde verim düşüklüğü var. Söke Ovası’nda bu sene 240 bin dönüm civarında pamuk var, bununda yüzde 15’i hasat edildi. Yüzde 85’i duruyor şu an. İnşallah verimler düzelir ama yağmurdan önceki verimlerimiz çok hoş değildi. Bazı parsellerden çok düşük verimler geldi. Yağmurdan sonra da verimlerin ve kalitenin düşeceğini tahmin ediyoruz" ifadelerini kullandı.
"2022 YILINDAN BU YANA PAMUKTAN PARA KAZANAMIYORUZ"
Pamuk üreticisinin en büyük sorununun yüksek girdi maliyetleri olduğunu vurgulayan Tanyeri, “Bizim en büyük sıkıntımız, 2022 yılından bu yana pamuktan para kazanamamamız. Bunun nedeni başta girdi maliyetlerinin yüksekliği. 2022 yılından bugüne kadar her yıl fiyatta yüzde 10 artışla ürettiğimiz ürünü satıyoruz, ama bizim girdi maliyetlerimiz her yıl yüzde 80, yüzde 90, yüzde 100 artış gösterdi. Yani buradan da pamuk üreticisi zor durumda" dedi.
Kuraklığın ve sulama sorunlarının da verim kaybına yol açtığını dile getiren Tanyeri,
“Bunun yanı sıra iklim değişikliği kuraklık da üreticiyi zor duruma soktu. Barajlardan bırakılan su en son Söke’ye ulaşıyor. Söke’de de zamanında sulama yapılamaması sebebiyle oradan da bir kaybımız oluşuyor. Yani pamuğa en az 3 su vermemiz gerekirken 2 suyla 2022 yılından bu yana pamuk üretimi yapıyoruz. Ve iki suyu da zamanında verebilsek, birinci suyu zamanında verdik, ektiğimiz tarhiten 60-70 gün içinde birinci suyu vermemiz gerekiyor. Bunu veremedik. Bazı yıllarda 80-85 gün sonra ilk suyu verebildik. Birinci suyla ikinci suyun arası da 20-255 gün olması gerekiyor, bunu da zamanında veremedik. Bu nedenlerden dolayı verim kayıpları yaşadık” diye konuştu.
“PAMUĞUN MALİYETİ 40 LİRA, SATIŞI 28 LİRA”
Pamukta maliyetin ton başına ciddi şekilde arttığını ifade eden Tanyeri, “2025 yılı üretimini 1 dekardan 500 kilo pamuk alırsak, 1 kilo pamuğun maliyeti 40 lira oluyor. Şu an İzmir Ticaret Borsası’nda bizim pamuğumuz, 28-29 liradan işlem görüyor. Bu yağmurdan sonra da verim ve kalitede yaşanacak düşüş fiyatları etkileyecek. Benim korkum inşallah 25 liraya düşürmezler” dedi.
Tanyeri, bu şartlarda üreticinin desteklenmesi gerektiğini belirterek şu ifadeleri kullandı, “Bakanlığımızın bu aradaki farkı bize desteklerle vermesi gerekiyor. Biz destek alamazsak, önümüzdeki yıl, pamuk üretiminden vazgeçeceğiz.”
“PAMUK BİZİ BATIRDI, ÜRETMEKTEN VAZGEÇİYORUZ”
Söke Ovası’nda her yıl 350-360 bin dönüm pamuk ekilirken, bu yıl ekim alanının 240 bin dönüme düştüğünü aktaran Tanyeri, “Söke Ovası’nda 400 bin dönüm sulanabilir alana sahip. Bunun her yıl 350- 360 bin dönümü pamuk ekiliyordu. Bu sene 240 bin dönüme düştü. Fiyatlar bu şekilde giderse önümüzdeki yıl 100 bin dönüm hatta daha aşağıya bile inecek. Bunu da söyleyelim, biz pamuk üretmekten vazgeçiyoruz. Başka alternatif ürünleri deneyeceğiz. Çünkü pamuk bizi batırdı, daha da batıracak, üreticimiz bu yüzden pamuk üretiminden vazgeçiyor” şeklinde konuştu.
“DEVLET DESTEKLERİ YETERSİZ”
Bakanlık bu sene planlı ve temel destekleme modeli uyguluyor, daha destekleri alamadık. Bu da 549 lira temel destek, 549 lira planlı üretim desteği var. Bu destekler biz bu şartlarda çok yetersiz kalıyor. Bu aradaki farkı, her şey hesaplanarak, bu 40 lira maliyetli ürünün bizim 40 liradan satmamız lazım ki pamuk üretim üretimini sürdürelim. Yoksa sürdüremeyeceğiz. 40 lira maliyetli pamukta, benim üretimi sürdürebilmem için 40 liranın üzerinde satmam lazım bunu. Ama maalesef ben şuan, yağmurdan önce 28-29 liradan satıyorum, yağmurdan sonra 25 mi alacaklar, yani ne olur bilmiyoruz. Hem sanayicimizden hem de İzmir Ticaret Borsası’ndan destek bekliyoruz" dedi.
“YERLİ PAMUK TEŞVİK EDİLMELİ”
Pamukta ithalata sınırlama getirilmesi gerektiğini vurgulayan Tanyeri, şu ifadeleri kullandı, “İplikçimize, tekstilcimize yerli pamuk, teşvik edilsin. Hasat döneminde de dışardan gelen ithal pamuğa kota konması lazım. Hasat dönemindeki fiyat çok önemli çünkü. Üreticiyi hasat dönemindeki fiyat ilgilendiriyor, hasat sonrası pamuk fiyatı 58 lira da olsa üreticiye faydası yok. Ülkemizin 1 milyon 800 kilo pamuğa ihtiyacı var. Ama tabi biz bunun 950 bin kilogramını ürettik. Şuan 650 bin kilolara düştü. Bu sene belki daha da aşağılara düşecek. Dışarda fiyatlar dşük. İplikcilimiz, tekstilcimiz de ithal pamukta farklı avantajlara sahip herhalde tam bilemiyorum. Ama bizim fiyatlardan daha düşük olduğunu da sanmıyorum. Öncelik yerli pamuk olmalı. Yerli pamuk tercih edilsin, edilmezse ithal pamuğa mahkum kalacaklar. Çünkü biz üretmeyeceğiz. Bunu da bilsinler. Bizim pamuğumuz daha kaliteli pamuk. Tekstilcimiz, iplikçimiz yerli pamuğu tercih etsinler."
Tanyeri, sözlerini “İnşallah bu fiyatlar düzelir, 2025 yılı üreticimiz için hayırlı geçer. Pamuk üreticimize hayırlı sezonlar diliyorum” diyerek tamamladı.