TRT 1’in ilgiyle takip edilen “Pelin Çift ile Gündem Ötesi” programı bu hafta Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Rektör Danışmanı ve İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kemal Ramazan Haykıran’ı ağırladı.
Program boyunca Mevlânâ’nın yaşadığı dönemin sosyal, siyasi ve dini yapısı çok yönlü biçimde ele alındı. Haykıran, 13. yüzyıl Anadolu’sunun karmaşık atmosferini, dönemin önemli dini zümrelerini, tarikatlarını ve ilim çevrelerini tarihsel bağlamıyla anlattı. Mevlânâ’nın içinde bulunduğu çevre, şehir merkezlerinin dini dokusu ve kırsal alanlardaki etkiler; programın temel başlıklarından biri olarak öne çıktı. İzleyicilere hem tarihsel hem de kültürel açıdan zengin bilgiler sunuldu.
13. yüzyılın dini ve sosyal yapısına derinlikli bir bakış
Programın ilk bölümünde Mevlânâ’nın yaşadığı dönemin dini yapılanması detaylarıyla ele alındı. Haykıran, o yüzyılda etkin olan tarikatların toplumsal hayattaki karşılığını ve Selçuklu şehirlerinde ortaya çıkan dini hareketlerin yapısını örneklerle aktardı.
Dönemin ilim insanlarının şehirlerdeki konumu, medrese kültürünün yayılımı ve tasavvufi çevrelerin Anadolu’nun farklı bölgelerinde oluşturduğu etki de anlatımın önemli parçaları arasında yer aldı. Mevlânâ’nın hem şehirli hem de kırsal dinî çevrelerle kurduğu ilişkiler, düşünce dünyasının şekillenmesinde nasıl bir rol oynadığıyla birlikte değerlendirildi.
Moğol istilasının Anadolu’daki etkileri tarihsel kaynaklarla yorumlandı
Yayının bir diğer bölümünde Anadolu’nun Moğol istilası sürecindeki siyasi ve toplumsal koşulları gündeme geldi. Haykıran, istilanın Selçuklu şehirlerinin fiziki dokusuna, toplumsal yapıya ve halkın gündelik yaşamına yansımalarını tarihsel kaynaklara dayanarak aktardı.
Moğol yönetimiyle temas hâlindeki ilim ve tasavvuf çevrelerinin bu süreçte nasıl pozisyon aldığı da programda tartışılan başlıklar arasındaydı. Mevlânâ’nın Moğol ileri gelenleriyle kurduğu ilişkilerin bağlamı, dönemin siyasetinin şehir idaresine etkileriyle birlikte ele alındı.
Mevlânâ’nın eserlerinde Moğol istilasının izleri
Programın son bölümünde Mevlânâ’nın eserlerinde Moğol istilasının nasıl işlendiği üzerinde duruldu. Haykıran, Mevlânâ’nın beyitlerinde dönemin acılarının, toplumsal kaygılarının ve halkın yaşadığı travmaların sembolik bir dille nasıl yansıtıldığını örnek beyitlerle anlattı.
Mevlânâ’nın düşünce dünyasını anlamak isteyenler için bu yorumlar, hem tarihsel hem de edebi açıdan dikkat çekici bir perspektif sundu.
Program, Mevlânâ’nın yaşadığı çağın zorlu koşullarını, düşünsel arayışlarını ve insan merkezli yaklaşımını anlamaya çalışan izleyiciler için zengin bir içerik olarak öne çıktı.
