2024 yılında tarım sektörü içinde en mağdur olan kesimlerden birisi de süt ve et üreticileri oldu. Dünyada ve ülkemizde başka hiçbir serbest piyasa ekonomilerinde görülmeyen ucube-USK(Ulusal Süt Konseyi- nin tavsiye fiyat açıklaması sonucu süt inekleri kesime gitmeye, süt üreticisi süt üretiminden kopmaya devam etti.
Fındık, çoğu zaman olduğu gibi ihracatta en yüksek payı olan tarım ürünlerinden birisi oldu.2023 yılında fındık ihracatından 284 bin 216 Ton'a ulaşarak, karşılığında 1 Milyar 707 Milyon 680 bin dolar döviz girdisi sağlandı. Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi, Nisan 2024tarihinesas alındığında yıllık %52,20 arttı, 2024 yılında girdi maliyetlerini dikkate almadan TMO, fındık alım fiyatlarını kilogram başına levant kalite için 130 lira, Giresun kalite için 132 lira olarak belirledi. Fındık ta da gene aracılar kazandı. Fındık ihracatında 2023’ün şampiyonu İtalyan Ferrero olurken, Cüneyd Zapsu’nun şirketi Balsu ikinci, Singapur sermayeli Olam Gıda üçüncü oldu.
Çukurova ve Hatay ilçelerinde binlerce ton narenciye dalında kaldı. Üretici ürünü toplayacak işçi bulamadı. Ayrıca 2024 yılında Tarım Ve Orman Bakanlığının ovalarda ekilen ve ihraç ürünü olan meyvelere karşı uygulamaya geçirdiği “Tarımsal Üretimin Planlanması” yönetmeliği narenciye üreticisinin moralini bozdu. Akaryakıt fiyatları 2023/2024 yıllarında bir önceki yıla göre yüzde 75,5 oranında arttı. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre tarımsal girdi fiyatları 2023 yılı Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 40,97 arttı. Öte yandan işçi asgari ücreti 2023’te yüzde 220 artmasına rağmen Çiftçideki portakal fiyatları önceki sezona göre yüzde 20 düştü ve raporun hazırlandığı dönemde 8-10 TL/kg (0,2-0,3$) seviyesinde yer alırken 2024 yılında çok az az bir artışla 12-14,TL,mandalina, 7-8 TL/kg (0,2$) seviyesinden 2024 yılında 15-18 TL’ya limonda ise 2023/24 sezonunda üretici satış fiyatları 2022/23 sezonuna göre yüzde 40 düştü.2024 yılında limon fiyatları 7-8 TL ortalamasından satıldı. Bu fiyatlar üreticinin yüksek üretim maliyetlerini telafi edememekte.
Piyasa verileri olarak yukarıda belirtilen narenciye üretici rakamları gerçekte bu fiyatların %25- ile %50 altında gerçekleşmiştir.
2023 yılında Çiğ süt referans fiyatı 22 Ocak’tan geçerli olmak üzer e%17,4 artışla litre başına 11,5 liradan 13,5 liraya çıkarıldı. Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği(TÜSEDAD), 2024 Aralık ayında 1 litre çiğ sütün üretim maliyetini 14 lira 80 kuruş olduğunu, 1 litre çiğ sütün en az 17 lira 76 kuruşa satılması gerektiğini açıkladı. Kendinden başka kral tanımayan USK burnunun doğrultusunda, üreticinin zararlarının farkında olarak düşük fiyat uygulamasını sürdürdü. Çiğ süt fiyatları yüksek girdi enflasyonu altında bu fiyatlara ancak, Aralık 2024 sonunda, ulaşılabildi.
Hem üretici hem tüketici açısından 2024 yılında en vahim olaylardan birisi gıda fiyatları oldu. Türkiye yeni yıla son 23 yılın enflasyon rekoru ile girdi. Her ne kadar inandırıcılık düzeyi çok düşük olsa da Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK), 2023 yılı enflasyonunu yüzde 64,77 olarak açıklarken, genel gıda enflasyonu ortalamasını ise yüzde 72,01 olarak açıkladı. Bu rakamlar dahi üreticinin zarar etmesine tüketicinin de temel gıdaya ulaşmasına engel veriler olarak ortaya çıktı.
Çiftçinin bankalara kredi borcu azalmadığı gibi arttı. Son bir yılda yüzde banka borçları % 88,5 arttı. Tarım ve balıkçılıkta toplam kredi bakiyesi Kasım ayı sonu itibariyle, 2022’de 309,8 milyar lira iken 2023’te 584 milyar liraya yükseldi.
