10 Ekim her sene Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu tarafından belirlenen tema çerçevesinde “Dünya Ruh Sağlığı Günü” olarak kutlanmaktadır. Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu 10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü temasını 2023 yılı için "Ruh Sağlığı Evrensel İnsan Hakkıdır” olarak belirlemiştir.

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜNE GÖRE RUH SAĞLIĞI NEDİR?

DSÖ'ye göre ruh sağlığı; kişinin kendi potansiyelini gerçekleştirdiği, stres faktörleriyle baş edebildiği, toplumda üretken ve verimli olduğu, iç denge halini sağladığı halidir (WHO 2012).

Toplumlarının sağlık sorunlarını çözmeyi amaçlayan tüm ülkeler, yeterli düzeyde sağlık hizmetini sağlamak ve bunu herkese eşit şekilde sunabilmek için çeşitli önlemler almak zorundadırlar. Emeklilik ve sağlık hizmetlerinin düzeyini belirleyen temel unsurlar ise, ülkenin gelişmişlik düzeyi ve devletin kaynakları olduğu kadar, sosyal politika kurumlarının toplumsal ve siyasi tarih içinde nasıl bir gelişim gösterdiğidir. Sosyal devlet anlayışının gelişmesi ile birlikte sağlık hakkı temel ve evrensel bir insan hakkı olarak kabul edilmektedir. Sağlık hakkı, kişinin devletten, sağlığının korunmasını, ihtiyaç duyduğunda tedavi edilmesini, iyileştirilmesini isteyebilmesini ve toplumun sunduğu imkânlardan yararlanabilmesini ifade etmektedir. Herkesin beden ve ruh sağlığı içinde yaşama hakkı bulunmaktadır. Devlet de tüm vatandaşlarının beden ve ruh sağlığı içinde ve insan onuruna yakışır bir şekilde yaşamalarını sağlamakla görevli bulunmaktadır.

******************************************

İnsanoğlu hayatı boyunca büyük küçük pek çok sorunla karşılaşır ve bu sorunları çöze çöze olgunlaşır. Günlük hayatta kendi istek ve eğilimleri ile çelişen sayısız engelle karşılaşır. Bu engelleri aşmak için kimi zaman çevresiyle, kimi zaman da kendi kendisiyle çatışmaya girer, bocalar. Zorlukları yendikçe güçlenir. Güçsüz ve yetersiz kaldığında başarabildiğiyle yetinir. Ruh sağlığı yerinde olan bir insan için bu zorluklar aşılabilirken ruh sağlığı iyi olmayan ya da olaylardan etkilenip sağlığı bozulan kişi, gerçeği iyi değerlendiremez. Tepkileri duruma uygunluk göstermez. Sorunları çözeyim derken daha çok büyütür. Bunalımsız ve kaygısız bir hayat düşünülemez. Ruh sağlığı iyi olan bir insanın da her zaman mutlu olduğunu söylemek doğru olmaz. Üzüldüğü, kendini kötü hissettiği olaylar mutlaka olacaktır. Fakat dayanma gücü ve esnekliği nedeniyle zor dönemlerden en az yara alarak çıkabilir.

Ünlü ruh hekimi Sigmund Freud, ruh sağlığını kısaca “sevmek ve çalışmak” olarak özetlemiştir. Gerçekten de sevebilen ve verimli çalışan bir kişinin ruh sağlığı iyidir. Ruh sağlığı da beden sağlığı gibi iç ve dış çevre koşullarına göre değişip bozulabilir. Yani ruh sağlığı da hiç değişmez bir durum değildir. Dış baskılar belli bir ölçüyü aşınca, bireyin ruhsal dengesi sarsılabilir. Bunalımlar, üzüntüler, kaygılar, iç çatışmalar, davranış bozuklukları ortaya çıkabilir. Örneğin aile içindeki çatışmalar, uzun süren hastalıklar, boşanmalar, ölüm, işsizlik, doğal afetler gibi durumlar geçici ya da sürekli ruhsal bozukluklara neden olabilir. Fakat her insanın bu dış etkenlere göstereceği tepkiler aynı değildir. Kimileri bu olayları çok güçlü ve sakin karşılarken, kimileri en küçük bir olayda bile ruhsal çöküntüye uğramaktadır.

Ruh sağlığının bozulması, kişinin çalışmasını, çevresiyle ilişkisini, kısacası tüm yaşamını etkiler. Bu bakımdan, kimi ruhsal bozukluklar beden hastalıklarından daha yıkıcıdır. Nedenini bilmediği kaygı ve kuruntulardan kurtulamayan kişi mutsuzdur. Kişinin mutsuzluğu çevresine de bulaşır, insanlarla ilişkileri bozulur.

Kendisiyle ve çevresiyle barışık olan bir insanın insan ilişkileri iyidir. Çevresine pozitif elektrik verir. Çevresindekilerin eksiklerini aramaz, onların mutsuzlukları ile mutlu olmaz. İnsanların davranış ve tutumlarını mizahi yönden görebilir. Başkalarına olduğu gibi kendine de gülebilir.

RUH SAĞLIĞININ ÖNEMİ

Ruh sağlığı; yalnız fizyolojik rahatsızlık ve engelliliğin olmamasından ziyade, ruhsal ve sosyal açıdan da tamamen bir iyilik halinde olmaktır. Sağlıklı olmanın ayrılmaz bir parçası olan ruh sağlığı; hastalığın olmamasından daha fazlası olarak fizyolojik sağlık ve davranışlarla da yakın ilişki halindedir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yapılan tanıma göre ruh sağlığı; kişinin becerilerinin farkında olduğu, yaşamındaki normal stres faktörlerini yönetebildiği, üretken olduğu ve verimlilik içerisinde yaşamını sürdürerek topluma katkı sağlayabildiği bir iyi olma halidir.

Fizyolojik sağlık hali ve hastalıklarda olduğu gibi ruhsal sağlık hali ve hastalıkları da birbirleriyle ilişkili olan sosyal, psikolojik ve biyolojik etkenlerden belirlenmektedir. İşsizlik, düşük ekonomik seviyede olma, eğitim seviyesi, kişilerin çalışma şekilleri, cinsiyet farklılıkları, sağlıklı olmayan yaşam stilleri ve insanların haklarında yapılan ihlaller ruh sağlığını önemli ölçüde etkilemektedir. Buna bağlı olarak; kişilerde fizyolojik rahatsızlıklarla birlikte madde kullanımı, depresyon ve anksiyete gibi ruhsal sağlık sorunları birlikte görülmektedir.

Ek olarak; ev yaşantısı, okuldaki problemler, işteki sorunlar ve sokakta yaşanan gündelik rutinlerdeki tüm durumlar ruh sağlığını etkiler. Bununla birlikte; bireysel olarak ruh sağlığı da günlük yaşamdaki bütün yaşantıları ve doğal olarak da toplum ruh sağlığını etkilemektedir.

Günümüzde ve öncesinde, ruhsal hastalıkların ciddi bir şekilde damgalanmaları da bu hastalığa sahip kişilere dair tedavi ve destek olma hizmetlerini engelleyici bir konumda yer almaktadır. Toplum ruh sağlığının iyilik hali için bireylerin tek tek ruh sağlığının iyi olması, ruhsal hastalığa sahip olanların da tedavi ve destek hizmetlerinin sağlanması gerekmektedir.

Sonuç olarak; toplum olarak ruh sağlığını korumanın yolu, damgalama yapmadan rahatsızlıkların farkında olmak ve en kısa sürede tanıya yönelik tedavi planlamalarının yapılmasından geçmektedir. Ruhsal hastalıklara dair koruyucu önlemler alabilmek, bireylerin ruh sağlığı ile ilişkili toplumsal faaliyetlerle işbirliği halinde olmak da sağlıklı bir toplum ruh sağlığı sağlayacaktır.

ÖZLÜ SÖZ: “Sevgi gelince tüm eksiklikler biter.” - YUNUS EMRE

“Ne kadar yaşadığımız değil, nasıl yaşadığımız önemlidir.” (BAJLEY)

“Olgun insan kendine gülebilen insandır.” – GOETHE

Tüm Değerli Aydın'ın Haber Portalı Yeni Kıroba Gazetesi Okurlarım; Selamlar, Saygılar, sevgiler. Mutlu ve Huzurlu Haftalar dilerim. Güzel Günlere; Kalın Sağlıcakla, Esenlikle, Başarı dolu ve Dostça… Ruh Sağlığımızı; Kaliteli uyku, düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, Meditasyon, Yoga, Seyahat ve Müzik ile iyi değerlendirmeliyiz.