Türkiye’nin döviz rezervleri geçtiğimiz hafta sonunda Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya tarafından 78.4 milyar dolar olarak açıklanırken döviz mevduatının tarihi zirve yapıp 180 milyar dolara çıkması ise piyasada dolarizasyon hızla artıyor tartışmalarına yol açtı.
Merkez Bankası’nın döviz rezervlerindeki bu 28.4 milyar dolarlık durum Türkiye’nin ödemeler dengesi, dış borçlarını çevirebilmesi ve gerekirse acil durum rezervlerini nasıl ve kimden temin edeceği konusunda rahatsız edici sorular gündeme getirdi. Yerleşik yatırımcının dövize yönelik tükenmez talebi yetkililerin TL’yi ve ülkenin finansmanını yönetme kabiliyetine yönelik kritik bir güven ölçüsü haline geldi. Londra'daki GAM'de yatırım direktörü Paul McNamara, "Döviz rezervlerinin Türkiye kadar düşük olduğu çok az ülke var. Rezervlerin bu seviyeye düşmesiyle, gerçekten de hataya hiçbir müsamaha yok ve güven eksikliği var, bunun ele alınması gerekiyor" diye konuştu. Frankfurt'taki Commerzbank'taki döviz ve gelişmekte olan piyasa araştırmaları başkanı Ulrich Leuchtman, "TCMB'nin ekonominin bir bölümünü piyasa aracılığıyla değil döviz rezervleri ile desteklediğinin bir işareti" ifadelerini kullandı.
Leuchtman ayrıca, "Bu, döviz kurunun bir sorun olduğunu ve aynı zamanda TCMB'nin ekonomi politikalarına müdahale ettiğini gösteriyor, ki bunu gerçekten yapmaması gerekiyor" dedi. IMF'ye göre, Türkiye'de bütün para akışlarının durması halinde ithalatın sürdürülebileceği ay sayısını gösteren ithalatı karşılama oranı dört ay civarında kalırken, Güney Afrika'da bu oran altı ay, Rusya'da ise 18 aydan uzun.
Bu arada TL’nin dolar karşısındaki değer kaybı ve dövize artan talep Türkiye’nin risk primini de hızla yükseltiyor.
DÖVİZ MEVZUATI ZİRVE YAPTI
Doların Türk Lirası karşısındaki yükselişi Merkez Bankası’nın swap hamlesiyle durdurmaya çalışsa da haftanın son işlem gününe 5.60 TL’den başlayan dolar, öğle saatlerinde 5.64 TL’ye yükseldi. Dövizdeki bu yükseliş talebi de artırıyor. Yurt içindeki yerleşkelerin kıymetli maden dahil bayancı para mevduat ve fonları 22 Mart ile biten haftada yaklaşık 3,5 milyar dolar artışla 179,3 milyar dolara yükselerek tarihin zirvesini gördü. TCMB verilerine göre 22 Mart ile biten haftada bireylerin yabancı para cinsinden mevduat ve fonları 1.3 milyar dolar artışla 107.03 milyar dolar olurken; kurumların ise 2.2 milyar dolar artışla 72.25 milyar dolara yükseldi. En son 5 Ekim 2018 haftasında döviz birikimlerini azaltmayı tercih eden bireyseller takip eden 24 haftada döviz birikimlerini kesintisiz artırdılar. Böylece bireysellerin yabancı para birikimi 29 Nisan 2016'da görülen 104,11 milyar dolarlık zirveyi de aştı.
Eski Merkez Bankası Başkanı ve İYİ Parti'nin Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Durmuş Yılmaz, Türkiye'nin Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) kapısını çalması gerekebileceğini söyledi. Yılmaz seçimlerden sonra doların 6 TL'ye kadar çıkabileceği tahmininde bulundu. T24'ten Şirin Payzın'a konuşan Durmuş Yılmaz "Türkiye'de ekonomik kriz var ve böyle giderse bu kriz sürecek, vatandaş buna hazırlıklı olmalı. IMF'den başka seçeneğin kalmadığını görüyorum. IMF konusunda hükümet 'u' dönüşü yapar çünkü daha önce pek çok konuda ‘u' dönüşü yaptılar" dedi. Yılmaz, "Merkez Bankası rezervleri eridi çünkü ortada şeffaf olmayan ve açıklanmayan harcamalar var. Hükümet yabancı yatırımcıya karşı bu hamleyi yapıyor zira doğru yönetilmeyen, şeffaf olmayan bir ekonomi var ve yabancı yatırımcı da Türkiye'de kalmak istemiyor" ifadelerini kullandı. Yılmaz seçimlerden sonra ABD dolarının 6 TL'ye kadar çıkabileceği tahmininde de bulundu.
Hazine Maliye Bakanı Berat Albayrak NTV’ye yaptığı değerlendirmede Albayrak, Merkez Bankası'nın pazartesi aldığı swap kararının yurt dışıyla ilgili olmadığını, Türk bankalarının Merkez Bankası ile işlem hacimlerinde limitin arttırılmasına yönelik olduğunu belirterek, yurtdışı limitlerinin ağustosta belirlenen limit olarak devam ettiğini bildirdi.
